Waarom zou ik pictogrammen moeten overwegen voor de gezinnen die ik begeleid?
Als hulpverlener weet je dat gezinnen met kinderen met autisme vaak behoefte hebben aan structuur en duidelijkheid in het dagelijks leven. Pictogrammen kunnen een krachtig hulpmiddel zijn in jouw begeleiding, maar waarom precies zou je deze visuele hulpmiddelen moeten overwegen voor de gezinnen die je ondersteunt? In deze blog leg ik uit hoe pictogrammen werken, waarom ze zo effectief zijn, en deel ik praktische tips en voorbeelden uit de praktijk.
Wat zijn pictogrammen?
Pictogrammen zijn eenvoudige afbeeldingen van activiteiten, taken of gebeurtenissen. Voor kinderen met (kenmerken van) autisme worden bijvoorbeeld de pictogrammen van EasyAuti gebruikt. Deze pictogrammen zijn ontworpen om visuele ondersteuning te bieden, zodat het kind beter begrijpt wat er van hem/haar verwacht wordt. Pictogrammen kunnen worden gebruikt om dagelijkse routines, zoals het ochtendritueel of bedtijd, te verduidelijken of om meer overzicht te bieden over de activiteiten van een dag of week.
Waarom zijn pictogrammen zo effectief?
- Structuur en duidelijkheid
Kinderen met (kenmerken van) autisme hebben vaak behoefte aan voorspelbaarheid en een gestructureerde omgeving. Pictogrammen laten zien wat er gaat gebeuren, wat hen helpt om de dagelijkse routine te begrijpen en te volgen. Dit vermindert onduidelijkheid en stress en zorgt voor een rustiger en meer gestructureerde omgeving. - Consistentie
Een van de grootste voordelen van pictogrammen is dat ze altijd hetzelfde blijven. Waar gesproken instructies kunnen variëren in toon, timing en context en waarbij dit voor kinderen met autisme telkens als totaal nieuwe informatie kan overkomen, blijven pictogrammen consistent. Dit helpt deze kinderen om gemakkelijker te begrijpen en te onthouden wat er van hen verwacht wordt, zonder de variabelen die bij verbale communicatie komen kijken. - Onafhankelijkheid
Door gebruik te maken van pictogrammen kunnen kinderen met autisme zelfstandiger worden. Ze hoeven niet constant te vragen wat de volgende stap is of wat ze moeten doen, omdat ze dit zelf kunnen zien op het planbord. Dit vergroot hun zelfstandigheid, zelfvertrouwen en vermindert de afhankelijkheid van ouders en begeleiders.
Pictogrammen in actie: verhalen uit de praktijk
Verhaal 1: De ochtendroutine van Max
Max is een zevenjarige jongen met autisme. Zijn ouders hadden elke ochtend moeite om hem op tijd klaar te krijgen voor school. Max raakte vaak in paniek omdat hij niet wist wat hij moest doen en wanneer, waardoor hij zich dwars gedroeg en niet deed wat zijn ouders van hem vroegen. Zijn hulpverlener stelde voor om een planbord met pictogrammen te gebruiken voor zijn ochtendritueel.
Op het planbord stonden pictogrammen voor opstaan, aankleden, gezicht wassen, haren kammen, ontbijten, tandenpoetsen, schoenen aan, jas aan en zijn tas pakken. Elke ochtend volgde Max de pictogrammen en wist hij precies wat hij moest doen. Het resultaat was een veel rustiger ochtendritueel waarbij ouders geen stress meer voelden en het gezin gemakkelijk op tijd klaar was voor school.
Verhaal 2: De huiswerktijd van Emma
Emma, een tienjarig meisje met autisme, had moeite met het beginnen aan en afronden van haar huiswerk. Ze raakte telkens afgeleid en wilde liever eerst andere dingen doen. Haar hulpverlener introduceerde een planbord met pictogrammen voor haar huiswerktijd.
Het planbord had pictogrammen die lieten zien hoe de middag zou verlopen. Emma kon zien wanneer ze huiswerk zou maken, wanneer ze pauze had en wat ze zou gaan doen wanneer ze klaar was. Ze kon zich beter op haar huiswerk te concentreren, omdat ze meer overzicht had. Haar ouders merkten dat ze zelfstandiger werd en het huiswerk minder vaak uitstelde.
Hoe kun jij pictogrammen integreren in je begeleiding?
- Verlaag de drempel
Veel ouders vinden het lastig zelf pictogrammen te kopen of maken. Verlaag deze drempel door passende pictogrammen aan te bieden als onderdeel van je begeleiding. - Begin klein
Start met een paar eenvoudige pictogrammen voor de meest problematische momenten van de dag, zoals de ochtendroutine of bedtijd. Dit helpt gezinnen om geleidelijk aan het gebruik van pictogrammen te wennen. - Betrek ouders
Leg ouders uit hoe pictogrammen werken en hoe ze deze effectief kunnen gebruiken. Dit doe je zo concreet mogelijk, met de pictogrammen in de hand dus. Bespreek samen hoe zij de pictogrammen kunnen integreren in hun dagelijks leven. - Wees consistent
Zorg ervoor dat pictogrammen dagelijks en op dezelfde manier worden gebruikt. Bespreek met ouders hoe zij dit kunnen aanpakken; wanneer hangen zij de pictogrammen op? Wat doen zij na een activiteit? Consistentie is key! - Evalueer en pas aan
Bespreek regelmatig met ouders en het kind hoe het gebruik van de pictogrammen verloopt en maak aanpassingen indien nodig. Elk kind is uniek en kan andere behoeften hebben, dus het is belangrijk om flexibel te zijn en de pictogrammen aan te passen waar nodig.
Veelgestelde vragen over pictogrammen
Hoe weet ik welke pictogrammen ik moet gebruiken?
Er zijn veel verschillende sets beschikbaar, van algemeen tot specifiek voor een bepaald moment van de dag. Kies een set die past bij de behoeften van het kind en de situatie. Begin met de basis en breid uit naarmate het kind en de ouders comfortabeler worden met het gebruik.
In het assortiment van EasyAuti zitten verschillende sets die geschikt zijn om mee te beginnen.
Moet ik de pictogrammen aanpassen voor elk kind?
Ja, om echt effectief te kunnen zijn, is het belangrijk dat de pictogrammen aansluiten bij de specifieke behoeften van het kind. Je kunt beginnen met een basisset en later specifieke pictogrammen toevoegen die het beste passen bij het gezin.
Hoe kan ik ouders het beste ondersteunen bij het gebruik van pictogrammen?
Door ouders een set pictogrammen te geven als onderdeel van je begeleiding, vergroot je de kans dat zij er daadwerkelijk mee aan de slag gaan. Bespreek samen wat een passende planning is voor het gezin en op welke manier de ouders het gebruik van de pictogrammen kunnen aanpakken. Als ouders behoefte hebben aan meer uitleg, kun je de online masterclass ‘Pictogrammen voor meer duidelijkheid en voorspelbaarheid‘ aanbieden.
Conclusie
Pictogrammen zijn een krachtig hulpmiddel voor hulpverleners die werken in gezinnen met kinderen met autisme. Ze bieden structuur en duidelijkheid, verminderen stress en helpen kinderen beter om te gaan met veranderingen. Door pictogrammen te integreren in je begeleiding, geef je ouders een praktisch middel in handen dat de dagelijkse routine van hun kind voorspelbaarder en rustiger maakt. Probeer het uit en ervaar zelf het verschil!
Ben je benieuwd naar hoe pictogrammen jouw werk als hulpverlener kunnen verbeteren? Neem een kijkje op onze website voor meer informatie of bestel vandaag nog een gratis sample.
