Waarschijnlijk lees je deze blog omdat jij of je gezin te maken hebt met een sterfgeval. We wensen je sterkte met jullie verlies. Het overlijden van een dierbare is voor elk kind een grote en emotionele gebeurtenis, maar rouwverwerking bij kinderen met autisme brengt vaak nóg meer uitdagingen met zich mee. Door hun behoefte aan duidelijkheid en structuur kunnen kinderen met autisme moeite hebben om ongrijpbare concepten als dood en afscheid nemen te begrijpen. In deze blog ontdek je hoe je jouw kind hierin kunt begeleiden, waarbij visuele hulpmiddelen zoals pictogrammen een belangrijke rol kunnen spelen. Deze hulpmiddelen maken het levenseinde en rouwproces begrijpelijker, zodat je samen op een veilige en ondersteunende manier met verlies kunt omgaan.
Waarom een visuele aanpak essentieel is voor rouwverwerking bij kinderen met autisme
Kinderen met autisme gedijen vaak op duidelijke en voorspelbare informatie. Wanneer een gebeurtenis zo emotioneel beladen is als een sterfgeval, kan het lastig zijn om met woorden te beschrijven wat er precies gebeurt en waarom. Visuele ondersteuning, zoals pictogrammen, biedt dan houvast. Het maakt abstracte concepten als ‘dood’ en ‘rouw’ tastbaarder. Bijvoorbeeld door een pictogram van een uitvaart te laten zien, weet je kind beter wat er van zo’n bijeenkomst te verwachten valt.
Structuur en duidelijkheid bij ongrijpbare emoties
Bij de rouwverwerking van kinderen met autisme kan het verdriet en de emoties erg intens en verwarrend zijn. Het gebruik van pictogrammen over sterven en rouw helpt om het verloop van deze periode uit te leggen in ‘kleine stukjes’ informatie. Je kunt bijvoorbeeld de ‘Afscheid nemen’-picto inzetten om te laten zien dat er een moment komt om bewust afscheid te nemen van de overledene, of de ‘Uitvaart’-picto om aan te geven dat er een plechtigheid zal plaatsvinden.
Waarom dit zo goed werkt? Kinderen met autisme hebben vaak extra moeite met veranderingen en onvoorspelbare situaties. Door elke stap visueel te maken, verdwijnen veel vragen en onzekerheden: “Wat gebeurt er? Wat gaan we doen? Wat kan ik verwachten?”
Praat op het niveau van je kind
Ook al zijn pictogrammen ontzettend handig, praten over emoties blijft belangrijk. Probeer in eenvoudige taal uit te leggen wat dood is en hoe het leven een begin en een eind heeft. Je kunt hier bijvoorbeeld de ‘Levenscyclus (man/vrouw)’-pictogrammen voor gebruiken, zodat je kind visueel ziet dat elke levensfase eindigt met de dood. Tegelijkertijd hoef je niet in één gesprek alle details te geven. Volg het tempo van je kind en check regelmatig of hij of zij nog vragen heeft. Stel open vragen, zoals “Begrijp je wat ik bedoel?” of “Hoe voel je je erbij?” Dit geeft ruimte voor je kind om te verwerken en het onderwerp op zijn of haar eigen manier te benaderen.
Bied ruimte voor gevoelens én stilte
Het verwerken van verlies kent geen vaste volgorde of tijdsbestek. Bij kinderen met autisme is het extra belangrijk om rekening te houden met overprikkeling. Als je merkt dat je kind veel vragen stelt of juist heel stil is, wees dan geduldig. Sommigen hebben tijd nodig om nieuwe informatie ‘in te laten dalen’ voor ze er een emotionele reactie op kunnen of willen geven. Laat de pictogrammen laagdrempelig beschikbaar zijn, zodat je kind zelf het moment kan bepalen om ernaar te kijken of erover te praten.
Hoe kan je een veilige omgeving creëren voor rouwverwerking bij kinderen met autisme?
- Zorg voor een rustige plek waar jullie samen kunnen zitten.
- Leg de pictogrammen voor rouwverwerking klaar, maar dring ze niet op.
- Erken dat ook stilte of even alleen zijn een manier kan zijn om emoties te verwerken.
Gebruik specifieke pictogrammen over sterven en rouw
In onze collectie vind je meerdere pictogrammen die helpen bij de rouwverwerking van kinderen met autisme. Denk aan:
- Pictogram ‘Afscheid nemen’: verduidelijkt het moment om een dierbare écht los te laten.
- Pictogram ‘Sterven’: geeft een visuele kapstok voor wat overlijden inhoudt.
- Pictogram ‘Uitvaart’: laat zien wat er tijdens een uitvaart gebeurt, waardoor de gebeurtenis minder eng en onverwacht is.
- Pictogram ‘Rouwcentrum’: stelt je kind in staat om te begrijpen waar zo’n plek voor dient.
- Pictogram ‘Dood’: helpt bij het concept dat iemand voorgoed weg kan zijn.
- Pictogram ‘Levenscyclus’: maakt zichtbaar dat alle mensen een levensloop hebben, die uiteindelijk eindigt.
Deze picto’s zijn stevig, vochtbestendig en hebben afgeronde hoeken. Ze zijn ontworpen om herhaaldelijk te gebruiken, wat ideaal is in een rouwproces dat soms maanden of zelfs jaren kan duren.
Aan de slag met rouwverwerking bij je kind(eren) met autisme?
Rouwverwerking bij kinderen met autisme draait om begrip, rust en een duidelijke uitleg van wat er wanneer gebeurt. Met de juiste visuele hulpmiddelen kun je ongrijpbare concepten als dood en afscheid nemen beter bespreken. Zo wordt de beangstigende onzekerheid een stukje kleiner en geef je je kind de emotionele steun die het nodig heeft in deze zware tijd. Wil je direct aan de slag met de pictogrammen over sterven en rouw?
