Een voorspelbaar avondritueel kan wonderen doen voor de nachtrust van je kind, vooral als je kind (kenmerken van) autisme heeft. Met de juiste pictogrammen voor een rustig bedtijdritueel zorg je ervoor dat elke stap overzichtelijk is, waardoor overgangen vlotter verlopen en er minder kans is op onrust of weerstand. In deze blog ontdek je welke elf pictogrammen je kunt gebruiken om stap voor stap naar een ontspannen bedtijd toe te werken. Op die manier creëer je een positieve afsluiting van de dag, met meer rust en minder conflicten in huis.
11 handige pictogrammen voor een rustig bedtijdritueel bij autisme
Een bedtijdritueel omvat een aantal terugkerende handelingen die je elke dag in dezelfde volgorde uitvoert. Met pictogrammen kun je deze stappen eenvoudig zichtbaar maken, zodat je kind precies weet wat het kan verwachten. Hieronder vind je enkele pictogrammen die kunnen bijdragen aan een rustig en voorspelbaar bedtijdritueel:
1. Naar boven
Voor veel kinderen is het moment dat ze de woonkamer verlaten en naar boven gaan een heuse overgang. Je kunt een pictogram ‘Naar boven’ gebruiken om deze stap duidelijk aan te kondigen. Dit geeft je kind de kans om zich voor te bereiden en eventuele lopende activiteiten af te ronden. Bovendien is het voor jou een handige manier om niet telkens verbaal te hoeven uitleggen wat er gaat gebeuren. Een blik op het planbord of pictogram is dan al voldoende.
2. Uitkleden
Het pictogram ‘Uitkleden’ laat zien dat de kleding uit moet voordat je kind in bad of onder de douche gaat. Dit kan een heel logische stap lijken, maar voor een kind met autisme is het vaak fijn om precies te weten in welke volgorde de handelingen komen. Zo hoef je minder te corrigeren en stimuleer je je kind om stap voor stap zelfstandig bezig te zijn.
3. In bad
Met pictogrammen voor een rustig bedtijdritueel is het belangrijk om alle mogelijke stappen in beeld te brengen. Voor sommige kinderen is een warm bad dé manier om fysiek en mentaal tot rust te komen. Gebruik een plaatje of magneetpictogram van een badkuip om deze stap te benadrukken. Daarnaast kun je een timer inzetten om duidelijk te maken hoe lang het badmoment duurt, zodat je kind zich niet overvallen voelt wanneer het tijd is om eruit te komen.
4. Onder de douche
Soms sla je het bad over en is een korte douchebeurt voldoende. Ook hier is een apart pictogram handig. Zo kun je de avondroutine afwisselen: de ene avond in bad, de andere avond onder de douche. Door twee losse pictogrammen te hebben, blijft het voor je kind overzichtelijk en ziet hij of zij direct waar hij of zij aan toe is.
5. Tanden poetsen
Tandenpoetsen is voor veel kinderen met autisme een lastige stap: het kan kietelen, prikken of onprettig smaken. Met een eigen pictogram maak je deze handeling visueel en voorspelbaar. Zorg dat je kind weet hoe lang er gepoetst moet worden (bijvoorbeeld met een zandloper of timer) en welk pictogram erna volgt, zodat de overgang naar de volgende activiteit makkelijker is.
6. Voorlezen
Voorlezen is een prachtige manier om de dag af te sluiten en een rustmoment te creëren. Zet een pictogram van een boek op het planbord om aan te geven dat jullie samen een verhaaltje gaan lezen. Dit kan net het verschil maken tussen een gehaaste “snel naar bed”-situatie en een warme, gezellige sfeer waarin je kind zich veilig voelt.
7. Liedje zingen
Niet elk gezin doet het, maar als jullie gewend zijn om een liedje te zingen voor het slapengaan, is het natuurlijk handig daar ook een pictogram voor te hebben. Deze stap is vooral rustgevend en helpt je kind om te schakelen van ‘actief’ naar ‘ontspannen’. Bovendien kan een liedje een fijn, emotioneel moment zijn, waarin je samen de dag rustig afrondt.
8. Massage
Een zachte massage kan helpen om spanning te laten zakken. Dit kan variëren van een kleine ‘rugmassage’ tot even zacht wrijven over de armen of voeten. Het pictogram voor ‘Massage’ wijst op een extra rustgevend moment in de routine. Dit is vooral handig als je merkt dat je kind gespannen is of moeite heeft om prikkels te verwerken. De herhaalde aanrakingen kunnen zorgen voor geborgenheid en veiligheid. Ook diepe druk kan heel zinvol zijn. Een massage met diepe druk helpt je kind te ontspannen omdat het de hersens laat weten: “je bent veilig. Je hoeft even niets.”
9. Knuffelen
Knuffels zijn niet alleen voor hele kleine kinderen. Ook oudere kinderen – vooral als ze (kenmerken van) autisme hebben – kunnen veel baat hebben bij een knuffelmoment voordat ze gaan slapen. Dit is een simpel gebaar dat laat zien: “Ik ben er voor je.” Het is vaak het laatste stukje lichamelijk contact voordat je kind zelfstandig de nacht ingaat.
10. Naar bed
Met een pictogram ‘Naar bed’ zet je de stap uiteen dat het slaapmoment is aangebroken. Je kunt je kind eventueel zelf het pictogram op het planbord laten verplaatsen naar een ‘Klaar’-hoek als symbool dat deze stap wordt afgerond. Zo voelt je kind zich actief betrokken bij zijn of haar eigen bedtijdritueel, wat de motivatie vergroot om mee te werken.
11. Lamp uit
De laatste stap: het licht gaat uit. Juist voor kinderen met autisme is het fijn om dit expliciet te maken. Zo weet je kind dat er geen nieuwe taken meer komen en dat het nu écht tijd is om te slapen. Mocht er toch nog iets zijn dat hij of zij wil bespreken, geef dan aan dat dat vóór het “Lamp uit”-moment besproken moet worden. Dit helpt om nabesprekingen en extra verzoeken te voorkomen zodra de lamp eenmaal uit is.
Waarom bedtijd pictogrammen belangrijk zijn voor kinderen met autisme
Een visuele ondersteuning bij het slaapritueel biedt duidelijkheid. Bij kinderen met autisme kan elk klein stapje voor spanning zorgen als het niet helder is wat er precies van hen verwacht wordt. Door pictogrammen voor een rustig bedtijdritueel te gebruiken, laat je in één oogopslag zien wat er gaat gebeuren, in welke volgorde en wanneer het ritueel eindigt. Deze voorspelbaarheid vermindert weerstand en onrust, waardoor de kans op een soepele, ontspannen overgang naar de nacht groter wordt.
Aan de slag met bedtijdritueel pictogrammen bij autisme?
Met deze elf pictogrammen breng je een complete en vooral rustige bedtijdroutine in beeld. Zo weet je kind met autisme precies wat er gaat gebeuren en kun je samen stap voor stap richting bed toewerken, zonder chaotische onderbrekingen of onduidelijkheid. Wanneer het voor je kind helder is hoe de avond verloopt, merk je al snel dat er minder conflicten en meer ontspanning in huis ontstaat.
