Kinderen met autisme ervaren emoties vaak intenser en hebben soms moeite om die gevoelens te herkennen en te reguleren. Als ouder zie je dan hoe spanning zich opbouwt en uitmondt in woede, angst of verdriet, terwijl je kind niet goed weet hoe hiermee om te gaan. Dan rijst de vraag: Hoe leer je een kind met autisme omgaan met emoties, zonder dat de dag in complete chaos eindigt? In deze blog lees je vijf praktische tips om je kind te ondersteunen bij het herkennen, uiten en verwerken van zijn of haar gevoelens.
1. Leer je kind met autisme omgaan met emoties door de emotie te benoemen
Veel kinderen met autisme hebben moeite om hun eigen emoties te identificeren. Ze voelen zich bijvoorbeeld boos, maar weten niet dat het ‘boosheid’ heet of hoe ze dat gevoel kunnen uiten. Wanneer je ziet dat je kind gefrustreerd of verdrietig raakt, benoem de emotie op een kalme en respectvolle toon: “Ik zie dat je boos bent. Klopt dat?” Je maakt zo duidelijk dat het oké is om je zo te voelen en geeft je kind de woorden die bij de emotie horen.
Door emoties te benoemen, help je je kind een ‘taal’ te ontwikkelen voor wat er in zijn of haar hoofd en lichaam gebeurt. Bovendien voelt het zich erkend: iemand ziet en begrijpt wat er vanbinnen gaande is. Dat vergroot het vertrouwen, waardoor jullie later samen kunnen onderzoeken hoe jullie de situatie prettiger kunnen maken.
2. Creëer veiligheid en vermijd extra prikkels
Als je kind al overspoeld is door een emotie, kan praten of veel uitleg geven de situatie vaak verergeren. Een kind dat zich in een zogenaamde meltdown bevindt, is totaal overprikkeld en kan op dat moment geen nieuwe informatie verwerken. Het beste wat je kunt doen is zorgen voor fysieke en emotionele veiligheid. Verwijder zo nodig scherpe voorwerpen of andere kinderen die in de buurt zijn en probeer zelf rustig te blijven.
Handige tip: Zeg zo min mogelijk op het moment zelf. Je wilt misschien alles uitleggen of de ruzie uitpraten, maar je kind kan al die woorden niet aan. Ga er rustig bij zitten, maar dring je niet op. Zodra de grootste emotiegolf is afgenomen, kun je eventueel verder praten.
3. Maak gebruik van visuele ondersteuning
Kinderen met autisme zijn vaak visueel ingesteld. Denk aan een emotiekaart met gezichtjes die verschillende emoties uitbeelden, of pictogrammen die aangeven hoe je boosheid of verdriet kunt uiten (bijvoorbeeld: ‘knuffel een kussen’ in plaats van ‘sla op de tafel’). Een visuele reminder kan je kind helpen om bewust te kiezen voor een minder schadelijke of zelfs gezonde manier om met de emotie om te gaan.
4. Evalueer achteraf (als de rust is teruggekeerd)
Zodra de grote emotie wegebt, is er meer ruimte om te praten. Ga op een kalm moment samen zitten en bespreek hoe de situatie verliep. Welke prikkels waren er? Wat voelde je kind precies? Was er misschien een andere manier om met deze emoties om te gaan? Door te reflecteren, leert je kind op termijn de signalen van een emotionele uitbarsting eerder te herkennen. Samen kunnen jullie dan beter anticiperen op de volgende keer.
Waarom dit zo goed werkt? Kinderen met autisme leren graag van concrete ervaringen. Tijdens of vlak na een emotionele piek is die ruimte er niet, maar achteraf kun je het als een leermoment gebruiken. Met gedoseerde vragen en zonder veroordeling help je je kind inzicht te krijgen in zijn eigen emotionele wereld.
5. Bouw rust in de dag
Uiteindelijk draait veel om preventie. Een kind dat de hele dag door prikkels krijgt – geluiden, veranderingen, sociale interacties – bouwt ongemerkt spanning op. Die spanning kan zich ophopen en leiden tot een uitbarsting bij de kleinste trigger. Door voldoende rustmomenten in te bouwen, zoals een pauze na school of een vast moment om te ontprikkelen, houd je de emmer met prikkels minder snel vol. Je kind kan even ‘resetten’ en met een leger hoofd doorgaan.
Extra tip: Een vaste dagstructuur met herkenbare routines vermindert vaak de kans op emotionele uitbarstingen. Als je kind precies weet wat er gaat gebeuren en wanneer, is er minder onzekerheid en dus minder stress. Dat zorgt voor een betere emotie-regulatie.
Ontdekken hoe jij je kind met autisme kan leren omgaan met emoties?
Dus, hoe leer je een kind met autisme omgaan met emoties? Begin met het benoemen van de emotie en het creëren van veiligheid, zonder direct in lange gesprekken te vervallen. Gebruik visuele ondersteuning om verschillende gevoelens en hun mogelijke uitingen te verduidelijken en neem de tijd om gebeurtenissen achteraf te evalueren. Het organiseren van rustmomenten in de dag helpt om emotionele overbelasting te voorkomen. Wil je nog meer praktische tips en tools om het leven van je kind (en jezelf) overzichtelijker en rustiger te maken?
