Veel ouders van kinderen met autisme ontdekken vroeg of laat de kracht van visuele ondersteuning. Toch blijft de vraag: Hoe leer je een kind met autisme omgaan met pictogrammen? Want zelfs de mooiste set pictogrammen kan onbenut blijven als je niet weet hoe je ze effectief inzet. In deze blog delen we zeven praktische tips om je kind stapsgewijs te laten wennen aan picto’s. Zo kunnen ze uitgroeien tot een krachtig hulpmiddel in jullie dagelijkse routine.
Hoe leer je een kind met autisme omgaan met pictogrammen?
Herken je dit? Je hebt een set pictogrammen aangeschaft en vervolgens weet je niet waar je moet beginnen om deze zo effectief mogelijk in te zetten. Met deze 7 tips helpen we je graag op weg met het gebruik van pictogrammen voor je kind met autisme.
1. Begin met één of twee pictogrammen
Als je een hele waaier aan pictogrammen in één keer introduceert, wordt het al snel overweldigend. Kies liever één of twee picto’s die direct aansluiten bij jullie routine, zoals ‘opstaan’ en ‘ontbijt’ of ‘tanden poetsen’ en ‘slapen’. Leg rustig uit dat deze plaatjes laten zien welke stap nu komt. Op die manier bouw je een solide basis: je kind leert dat pictogrammen daadwerkelijk betekenis hebben en dat je ze niet zomaar uit de lucht komt vallen. Waarom dit goed werkt? Kinderen met autisme gedijen bij overzicht en beheersbare veranderingen. Als jij rustig één pictogram tegelijk aanbiedt, kan je kind wennen aan het concept ‘visuele ondersteuning’ zonder overprikkeld te raken.
2. Koppel picto’s aan herkenbare momenten
Zodra jullie een eerste setje picto’s hebben, is het belangrijk deze consequent te gebruiken op de momenten dat ze relevant zijn. Is het etenstijd? Laat je kind het pictogram ‘eten’ of ‘samen eten’ zien en geef aan dat dit betekent dat jullie nu gaan eten. Zo ontstaat er een directe link tussen het plaatje en de handeling. Dit vergroot de herkenning bij je kind, die bij een volgende maaltijd wellicht al zelf naar het bord kijkt om te zien wat er nu gaat gebeuren.
Handige tip: Hang de pictogrammen of een planbord op een vaste, goed zichtbare plek (bijvoorbeeld in de keuken bij de eettafel). Dan is de koppeling met ‘eten’ nog sterker.
3. Maak er een vast ritueel van
Succesvol gebruik van pictogrammen voor een kind met autisme valt of staat met herhaling. Probeer er een mini-ritueel van te maken dat je vooraf aan elke activiteit even de bijbehorende picto bekijkt. Na een paar dagen zal je merken dat je kind zelf op het bord kijkt of vraagt om de volgende stap. Het bord of de picto’s worden zo een vertrouwd onderdeel van de dag – net zoals tanden poetsen of jas ophangen.
De voordelen van rituelen:
- Je kind voelt zich veilig en weet wat er gaat gebeuren.
- Minder verbale uitleg nodig van jou als ouder.
- Minder onrust of protest bij overgangsmomenten.
4. Wees spaarzaam met woorden tijdens een driftbui
Het kan gebeuren dat je kind toch een driftbui krijgt als iets niet loopt zoals gepland. In zo’n geval is het belangrijk om te beseffen dat praten of uitleggen vaak alleen maar meer prikkels toevoegt. Laat je kind eerst tot rust komen. Heeft je kind behoefte aan een veilige plek om te ontprikkelen? Geef hem of haar die ruimte. Pas daarna kun je eventueel samen naar de pictogrammen kijken en bespreken welke stap er eigenlijk op het programma stond. Kinderen met autisme kunnen zich tijdens een driftbui of meltdown niet concentreren op talige informatie. Visuele middelen zoals picto’s zijn dan al te veel; geef daarom rust voor je weer naar de volgende stap gaat.
5. Bied positieve feedback
In de aanleerfase is het cruciaal om je kind te laten weten dat hij of zij goed bezig is. Heeft je kind zelfstandig op het bord gekeken en de juiste picto aangewezen? Benoem dat: “Wat goed dat je zelf hebt gekeken welk pictogram we nu nodig hebben!” Deze kleine complimentjes stimuleren herhaling. Je kind leert dat het zelfstandig gebruiken van pictogrammen loont en voelt zich competent.
Handige tip: Houd je complimenten kort en concreet. Te veel woorden kunnen weer voor verwarring zorgen.
6. Evalueer en breid langzaam uit
Op een gegeven moment zullen de eerste pictogrammen goed ingeburgerd zijn. Dan is het tijd om te kijken of jullie meer picto’s kunnen toevoegen. Misschien komt er een pictogram voor ‘buiten spelen’ bij, of een aparte kaart voor ‘huiswerk maken’. Let op hoe je kind reageert. Raakt hij of zij overweldigd? Dan kun je beter nog even wachten. Werkt het prima? Dan kun je langzaamaan de dagplanning verder uitbreiden tot een volledig systeem dat de ochtend, middag en avond dekt.
Zo houd je het werkbaar:
- Voeg niet te veel picto’s ineens toe.
- Verwijder irrelevante picto’s om onnodige ruis te voorkomen.
- Pas het tempo aan op basis van je kind; het is geen race.
7. Houd het ontwerp van je pictogrammen simpel
Kinderen met autisme hebben vaak baat bij prikkelarme beelden. Te veel details kunnen juist afleidend zijn, waardoor het doel van het pictogram – informatie overbrengen – wordt ondermijnd. In onze shop vind je bewust eenvoudig vormgegeven pictogrammen die zo min mogelijk storende elementen bevatten, zodat je kind zich kan concentreren op de kern van wat er moet gebeuren. Dat maakt ze geschikt voor zowel jongere als oudere kinderen, omdat de herkenbare vormen de aandacht vestigen op de betekenis, niet op de versiering en onnodig veel poespas.
Je kind met autisme leren omgaan met pictogrammen?
Samengevat: hoe leer je een kind met autisme omgaan met pictogrammen? Door rustig te beginnen met één of twee picto’s, deze consequent en op vaste momenten te gebruiken, driftbuien tactvol te benaderen en positieve feedback te geven wanneer je kind het systeem uit zichzelf toepast. Vervolgens breid je langzaam uit, zodat de pictogrammen steeds meer dagelijkse handelingen kunnen verduidelijken. Op die manier geven ze niet alleen structuur, maar ook de nodige rust voor zowel je kind als jezelf. Wil jij ook aan de slag met duidelijke pictogrammen voor je kind met autisme?
